Sociale zekerheid verhit de gemoederen in het parlement

De kranten stonden er in 1910 vol van: het incident Schaper. Dit sociaal-democratisch kamerlid had in 1903 in de Tweede Kamer al eens eerder onparlementair taalgebruik gebezigd. Hij had het naar aanleiding van een actie van de CHU-er A.F. De Savornin Lohman over een 'smerige sloeberstreek' maar bood daarvoor toen zijn excuses aan. Aan het einde van de grote verzekeringsdebatten in maart 1910 wekte dit kamerlid opnieuw zijn woede op en sprak Schaper over een 'smerige bende'. Volgens de linkse kranten, waaronder de liberale NRC, was hij daartoe door rechts wel uitgedaagd. Twee andere kamerleden kwamen zelfs bijna tot een handgemeen.

Na drie dagen debatteren over de sociale verzekeringsplannen van minister Talma, had de voorzitter van de Kamer het debat vrij plotseling beëindigd. Een aantal linkse kamerleden wilde de minister nog van repliek dienen. Een stemming over het voorstel om het debat te heropenen werd door de rechtse meerderheid afgestemd. Lohman stelde dat de debatten lang genoeg hadden geduurd. Volgens de NRC (pdf) was links zo de mond gesnoerd en was daarmee de vrijheid van het woord geweld aangedaan. De rechtse, katholieke krant Het Centrum had wel begrip voor de houding van de meerderheid in de Kamer. Het verdoen van tijd, het plegen van obstructie, was daarmee eindelijk een halt toegeroepen. De krant noemde het optreden van Schaper onbehouwen en kinderachtig. De schaduwzijde van het parlementaire stelsel kwamen door zulk gedrag aan de oppervlakte. Agitatie en spektakel waren volgens Het Centrum de kenmerken van sociaal-democratische politiek.

Parlementair historicus Japikse schreef later: 'De episode is op zich zelf kenmerkend voor de opgewondenheid, waartoe de sociale wetgeving onze volksvertegenwoordiging vermag te brengen.'

Danièle Rigter, juni 2005, juni 2012

Deze pagina is een initiatief van historisch onderzoeksbureau Ecade.